İnsan Doğası Hakkındaki Düşünceleri
ve Anahtar Kavramlar

İnsan doğası hakkındaki Geştalt görüşü varoluşsal felsefe ve fenemolojiden kaynaklanmaktadır. Hakiki ( gerçek ) bilgi algılayıcının yaşantısında hemencecik ortaya çıkan şeydir. Terapi bir analizi değil kişinin kendi içindeki bazen çatışan boyutların bütünleşmesini amaçlar Birisinin parçalarını tekrar kazanma ( reowning ) ve bütünleşme süreci danışanların kendi kişisel gelişimlerini sırtlayacak kadar güçlü hissedecekleri ana kadar aşama aşama yürütülür. Farkına vardıkça kişi seçimler yapabilecek hale gelerek anlamlı bir varlık olarak yaşar.
Geştalt terapinin temel varsayımlarından birisi şudur. Bireyler özellikle kendi içlerinde ve çevrelerinde ne olup bittiğinin tam farkında olurlarsa kendi problemleriyle etkili bir şekilde uğraşabilirler. Gelişimdeki belirli problemlerden dolayı insanlar değişik kaçınma problemleri geliştirirler. Böylelikle kişisel gelişimlerinde içinden çıkılmaz bir duruma girerler. 

Perls ‘e göre şimdiden ( now ) başka varolan hiçbir şey yoktur. Geçmiş gittiğinden gelecek de henüz gelmediğinden dolayı önemli olan sadece şu andır. Geştalt yaklaşımının en önemli katkılarından birisi şimdiki anın tam yaşanması ve kıymetini bilmesi için öğretme üzerine olan vurgulamasıdır. Geçmiş üzerinde yoğunlaşma şu andan kaçmanın bir ifadesi olabilir. Diğer bir anahtar kavram ise bitirilmemiş işler ya da darılma, kızgınlık, hiddetlenmek, acı, kaygı, suçluluk, terk edilme gibi ifade edilmemiş duygulardır. Duygular ifade edilmese bile onlar için ayrı hatıra ve fanteziler vardır. Kişinin farkındalık durumunda duygular tam yaşanmadığından dolayı bu duygular arka planda kalırlar ve şu anki yaşama taşınırlar. Bitirilmemiş işler birey ifade edilmemiş duygularla yüzleşinceye ve temas edinceye kadar devam ederler.
Bitirilmemiş işlerle ilgili bir kavram da kaçınmadır. Kaçınma, insanların bitirilmemiş işlerle yüzleşmekten ( uzak durmalarını ) ve bitirilmemiş durumlarla ilişkili rahatsız edici duyguların yaşamaktan uzak durmalarını ifade eder. Perls’e göre, kişiler değişim için gereken şeyi yapmaktansa acı veren duyguları yaşamaktan kaçınmayı tercih ederler.

Pers yetişkin kişiliğin açılımının bir soğanın soyulmuş kabuğuna benzetir. Bireyler psikolojik olgunluğa erişebilmek için nevrozun beş tabakasını soymaları gerekir. Bu ilave gelişim problemleri ; Sahte; fobik; kördüğüm; implosive ve explosive ‘ dir.

İlişki ve İlişkiye Karşı Olan Dirençler: Geştalt terapide, eğer değişme ve gelişme oluşması isteniyorsa ilişki zorunludur. Çevreyle ilişki kurduğumuzda değişme kaçınılmazdır. İlişki; görme, duyma, koklama, dokunma ve hareketle oluşur. Etkili ilişki kişinin kendi bireyselliğini kaybetmeden diğer insanlarla ve çevreyle etkileşim içinde bulunması anlamına gelir. Bu ilişki bireyin çevresiyle uyumuyla devamlı surette yenilenir. Etkili bir ilişkinin ön şartları; farkındalık, tam enerji ve kendini ifade edebilme becerisidir. 

Geştalt terapisyenleri, ayrıca ilişkiye karşı olan dirençler üzerinde de durmuşlardır. Geştalt görüş açısına göre, direnç tam ve gerçekçi bir şekilde şu anı yaşamaktan biz alıkoymak için geliştirdiğimiz savunma mekanizmalarını ifade eder.
 
Geştalt terapide beş ana direnç vardır. Bunlar ;

1- İçe atma : İçe atma kendimizle uyumlu hale getirmek için özümsemeksizin başkalarının düşünce ve ölçülerini eleştirmeden kabul etme eğilimidir.
2- Yansıtma : İçe atmanın tersidir. Yansıtmada, bazı yönlerimizi çevreye atfederek reddederiz.
3- Geriye Dönüş: Başkasına yapmak istediğimiz şeyi kendimize yöneltmektir.
4- Dönme ( sapma ) : Dönme, ilişkiyi devam ettirmek güç olduğundan dolayı bir ümitsizlik sürecidir.
5- Confluence : Kendimiz ile çevre arasındaki ayrışmanın farkında- lığındaki belirsizlik ve bulanıklıktır. 

Enerji ve Enerjinin Bloke Edilmesi: Geştalt terapide, enerjinin nerede yerleştiğine, nasıl kullanıldığına ve nasıl bloke edilebileceğine özel önem verilir. Bloke edilmiş enerji direncin diğer bir şeklidir ve vücudun bazı bölgelerindeki gerginlikle, duruşuyla ve kişinin vücudunu sıkı ve kapalı tutmasıyla kendini belli eder. 

Danışanlar direncin vücutlarında nasıl ortaya çıktığını anlamalarına teşvik edilir. Danışanlardan belirli vücut semptomlarını kendilerinden kovmaları değil onları tam anlamıyla yaşamaları salım verilir. Ayak sallama gibi vücut hareketlerini abartmaları istenerek enerjiyi nasıl başka yönlere çevirdiklerini ve kendilerini nasıl güçsüz bıraktıklarını keşfetmeleri sağlanabilir.

GEŞTALT TERAPİ TEKNİKLERİ


1- Diyalog Oyunu ( Top Dog- Under Dog ):

 Geştalt terapisinin amaçlarından birisi, bütünleşmiş bir kişilik ve kişiliğin sahip olunamayan inkar edilen yüzlerini ortaya çıkartmaktır. Geştalt terapisyenleri kişilik fonksiyonundaki bölünmeleri oldukça dikkat ederler. En önemli bölünme “ patron “, “ kurban “ arasındadır. Terapi sık sık bu ikisi arasındaki savaş üzerinde yoğunlaşır.
“ Patron “ ; dürüst, mükemmeliyetçi, ahlakçı, ısrar edici ve kontrol edicidir. Bu tip insanlar “ meli “ ve “ malı “ larla başımızın etini yiyen ve felaket tehditleriyle çocukları kontrol eden “ eleştirici ” anne-babalardır. “ Kurban “ ise kurban rolü oynayarak kontrol eder. ( savunmacı , çaresiz, zayıf, özür dileyen ve güçsüz gibi görünerek ). Patron ve kurban kontrol için devamlı bir şekilde mücadele içindedirler. Mücadelenin bir sonucu olarak birey kontrol eden ve edilen olarak birey parçalara ayrılır. Her iki taraf varlıkları için sivil savaşı devam ettirirler. Kişilikteki bu iki zıt kutup arasındaki çatışma bireyin benlik sistemi içerisinde genellikle ebeveynin olmak üzere diğer bireyleri bazı yönlerini özümsemesini içeren içe yansıtma mekanizmasından kaynaklanır. Perls değer ve özelliklerin alınmasının hem kaçınılmaz hem de istenen bir şey olduğunu belirttikten sonra asıl tehlikenin birey özerk bir kişilik olmasını güçleştiren, diğer bireylerin değerlerini sanki kendisininmiş gibi eleştirisiz ve tamamının kabül edilmesi olduğunu söylemiştir. Bireyin özellikle kişilik sistemine zehirleyen ve bütünleşmesini engelleyen zararlı içe yansıtmalar olmak üzere, içe yansıtmaların farkında olması oldukça önemlidir.

2- Daire Yapma Tekniği:

 Bu teknik danışandan grup içerisine girerek gruptaki diğer bireyleri hem konuşarak hem de her biriyle bir şeyler yapmasını istemekten oluşur. Bu teknikte amaç, yüzleştirmek, risk alma, benliği açmak, yeni davranışla deney yaparak değişme ve gelişmedir.
Örneğin; bir grup üyesi “katılmak isteğiyle uzun zamandan beri burada oturuyorum, fakat buradaki insanlara güvenemediğim için çekiniyorum. Ve ayrıca grubun her hangi bir şekilde zaman harcamaya değer olduğunu zannetmiyorum” diyebilir. Şöyle söylenebilir “ şu anda kendini daha iyi araştırmak , gruba güven, kendini güven kazanmaya başlamak için bazı şeyler yapmak ister misin? “ birey olumlu bir şekilde yanıtlarsa şu şekilde davranması önerilebilir: “ her bir bireyin etrafında dolaş ve şu cümleyi söyle “ size güveniyorum çünkü ………….” . Eğer uygunsa grup üyelerinin cevapları istenebilir. 

3- “ ……………………….. için sorumluluk alırım “: 

Terapist danışandan bir ifadede bulunmasını ister ve arkasından ekler “ ve onun için sorumluluk alırım “. Bazı örnekler: “ canım sıkılıyor ve can sıkıntım için sorumluluk alırım “ “ dışlanmış ve yalnız hissediyorum ve dışlanmışlık hislerim için sorumluluk alırım “. Bu teknik farkındalığın devamının bir genişletilmiş şeklidir.
Danışanların duygularını diğerleri üzerine yansıtmak yerine, duygularını tanımasına ve kabul etmesine yardım etmek için tasarlanmıştır. Bu teknik mekanik gibi görünüyor olmasına rağmen oldukça yararlıdır. 

4- Yansıtma Oyunu:
 
yansıtmanın dinamiği bireyin kendi içinde görmek ve kabul etmek istemediği şeyleri diğerlerinde görmesidir. Özellikle bir grup oturumunda olmak üzere sıkı sık bireyi diğerleri hakkında yapmış olduğu değerlendirmeler aslında o bireyin sahip olduğu tavırların yansımalarıdır. 

Yansıtma oyunu oynarken terapist bir iç çatışma olan güvensizliğin derecelerini keşfetmek için “ size güveniyorum diyen birinden güvenilmez kişi rolünü oynamasını ister. Diğer bir deyişle terapist danışandan gruptaki diğer kişiler hakkındaki yapmış olduğu belirli değerlendirmelerin “ büyüklüğünü prova etmesini “ ister.

5- Ters Çevirme Tekniği: